در این مقاله به این می‌پردازیم که آیا یوگا همان تمرینات تنفسی نرمش و آماده‌سازی بدن برای انعطاف است یا اینکه چیزی بیش از این‌هاست؟
یوگا در سانسکریت به معنای یکی‌شدن است در زبان انگلیسی به آن to yoke مترادف با جفت‌کردن گویند و به‌طورکلی به معنای یکی‌شدن با جهان است، یوگا یکی از شش مکتب فلسفی هند است.
یوگا و سامخیا بخشی از فلسفه انسان است و بطورکلی یوگا دو بخش اصلی دارد:
راجایوگا و هاتایوگا
راجایوگا برای پرورش افکار است و هاتایوگا روی پرورش جسم تاکید دارد، هدف یوگا متحد کردن جان باانرژی کیهان است تا بتواند از انسان موجودی کامل بسازد. مشخص نیست چه کسی یوگا را درست کرد؛ یعنی حتی یوگا به دوران پیش از آیین هندو برمی‌گردد؛ ولی کتابی که یوگا را به ما معرفی کرد یوگا ساترا نامیده می‌شود که نوشتی پاتان جلی است که دو قرن قبل از میلاد مسیح نوشته است، یوگا سوترا کتابی است عملی برای یوگا و مراقبه و فلسفه یوگا را به ما معرفی می‌کند.
در هاتا یوگا ما تمرینات بدنی انجام می‌دهیم که در غرب بسیار معروف است و برای آرامش جسم روح بسیار پرفایده است، در کشور ما نیز طرف‌داران بسیاری دارد، می‌توان گفت هاتا یوگا بخش ساده یوگا است که به تمرینات منظم بدنی و تنفسی می‌پردازد؛ ولی بخش راجا یوگا بسیار پیچیده است که می‌خواهد انرژی‌های درونی (کندالینی)بدن را آزاد کند که به‌طورقطع نیاز به گورو یا همان استاد دارد وقتی می‌گوییم گورو نیاز نیست به کلاس‌های آموزش یوگا و مدیتیشن در هندوستان رفته و در آنها شرکت کنیم؛ چون اغلب این کلاس‌ها اساتیدی دارند که مسیر طریقت را طی نکرده‌اند و به روشن‌بینی نرسیده‌اند و با اطمینان خاطر می‌توان گفت که اساتید اصلی معنوی کلاس‌های عمومی نمی‌گذارند، به‌طورکلی بیدار کردن انرژی کندالینی نیاز به اساتید معنوی روشن‌ضمیر دارد، مرتاضان ادعا دارند راه پاتانجلی را می‌روند و دارای حکمت‌هایی از زمان هند باستان هستند، در متون باستانی ایران به این مرتاض‌ها جوک یا جوکی‌ها گفته می‌شد، این مرتاضان در بقاع یا قلعه‌هایی معرف به قلعه جوک‌ها و یا در چله‌خانه ها ریاضت می‌کشیدند.
در واقع پاتانجلی کاشف یوگا نیست؛ بلکه اولین کسی است که در مورد یوگا کتابی نوشته است، یوگا قدیمی‌تر از تمام آیین‌های هند است و شاید بتوان گفت اساس تعالیم تمام مکتب‌های دیگر در مورد خودشناسی در شبه‌قاره هند است، آیین بودا نیز اساس خود را از یوگا به دست آورده و همان‌طور که در ابتدای مقاله گفته شد یوگا دو بخش دارد یوگای تن (هاتا یوگا) و یوگای روان (راجایوگا).
همان‌طور که ذکر شد هاتا یوگا در مورد تکنیک‌های تنفسی و جسم است تا شما بر روی بدن خود تسلط داشته باشید و از ابتدا به این دلیل به وجود آمده است که بدن بر اثر مراقبه (مدیتیشن) های طولانی‌مدت از بین نرود.
راجا یوگا یا یوگای روان برای بازکردن چاکرا و مراکز انرژی بدن است و ذهن به‌خاطر بازشدن این مسیرها به طور کامل دگرگون می‌شود و در این قسمت یوگا با فلسفه حکمت متعالی یکی می‌شود؛ چون حتی عرفای بزرگی چون ملاصدرا اعتقاد دارند که سیری در عالم درون اتفاق می‌افتد که دل را تبدیل به جام جهان‌نما می‌کند، جانی که عالم عین در آن دیده می‌شود و در درون همه چیزی را می‌بینی و دل تبدیل می‌شود به آینه تمام‌نمای عالم عینی.
مکاتب مختلفی برای یوگا است؛ ولی بخش اعظمی از آنها در قرن بیستم به وجود آمده است که بیشتر حالت تجاری یافته‌اند و این مکاتب اصالت نداشته و تنها مکاتبی اصیل هستند که در کتاب‌های باستانی ذکر شده باشند، متأسفانه یوگا بیشتر تبدیل به یک صنعت برای پول‌سازی شده است در فضای مجازی مورد سوءاستفاده برای مقاصد تجاری قرار می‌گیرد.
به نظر نویسنده مهم‌ترین ویژگی یوگا هماهنگی روان و تن است که از مراقبه‌های بسیار و تمرینات منظم بدنی به دست می‌آید و نیاز خاصی به ابزار و فرایندهای خاصی برای رسیدن به این حالات نیست، کمااینکه شما تنها با یک مت (زیرانداز) یوگا، نشستن در مکانی آرام و تمرکز و توجه بر نفس خود مراقبه (مدیتیشن) کنید.
البته برای آموزش تن و رسیدن به انعطاف بدنی ابزاری مثل مت یوگا، بند یوگا، چرخ یوگا ،آجر یوگا و کش یوگا کمک‌کننده خواهد بود؛ ولی همان‌طور که گفته شد شما تنها با مراقبه بر تنفس خواهید توانست به تمرکز و خلوص دست یابید.
در بخشی از فلسفه یوگا گفته شده انسان 5 لایه یا کالبد دارد که با فعال کردن چاکرا کالبد ها فعال خواهند شد، به عنوان مثال انرژی کندالینی در انتهای ستون فقرات و در چاکرای ریشه انجام می شود که این کار با استفاده از راجایوگا و با تمرکز بر چاکرا می باشد که این امر به مرور زمان میسر می شود و این انرژی به فعلیت در می آید و از چاکراهای دیگر عبور می کند و زمانی که به آخرین چاکرا رسید ناچهان انسان با فعال شدن چشم سوم چیزهایی را از عالم باطن حس می کند.
از نظر علمی ثابت شده است که اطراف بدن انسان را هاله‌هایی احاطه کرده اند، این هاله‌های انرژی از مراکز انرژی (چاکرا) تغذیه می‌شوند.
هفت چاکرا یا مراکز انرژی بدن عبارت‌اند از:
- چاکرای ریشه
- چاکرای خاجی
- چاکرای شبکه خورشیدی
- چاکرای قلب
- چاکرای گلو
- چاکرای چشم سوم
- چاکرای تاج
با تمرکز روی این چاکراها هاله‌های ما تغییر کرده و انسان به تجربه خوشایندی می‌رسد و باانرژی کیهان متحد می‌شود و چشم دل‌باز می‌گردد، خود یوگا تکنیکی بوده که بازمی‌گردد به قبل از ورود آریایی‌ها به هند و بسیار قدیمی است، در هند باستان به‌قدری تمرینات یوگی ها زیاد و لذت بخش بوده است که سراسر هند به دنبال معنویت بوده‌اند، در ایران نیز قبل از ورود اسلام یوگی ها حضور داشته اند.
حال باید از خود بپرسیم که این تمرینات یوگا می‌تواند در دنیای اکنون و در زندگی عادی به ما کمک کنند یا خیر؟ که با اطمینان خاطر می‌توان گفت بلی چون هم از نظر روان و هم از نظر جسم انسان را تعالی بخشیده و تاب‌آوری انسان در مقابل مصائب و مشکلات در دنیای مدرن را بالا می‌برد.
یوگا و مدیتیشن که برگرفته از همان تعالیم یوگا است بخش اصلی آیین بودا هستند در آنها به‌شدت توصیه بر تمرکز است، تمرکز برای رسیدن به آن حالت بی‌تغییر به این معنی است که انسان با آن موضوعی که مشغول آن است پیوند برقرار کند و بیشتر از حالت عادی جذب موضوع شود، پس برای یادگیری دو امر تمرکز و تصور لازم هستند، منظور از تصور این است که به‌عنوان‌مثال اگر مطلبی می‌خوانید با تصور بیشتر به فهم بیشتری برسیم، پس آنچه که مهم است قدرت تمرکز و تصور ماست که با این تکنیک‌ها به دست می‌آیند.
حال برای به فعالیت در آوردن یوگا باید تمریناتی را انجام دهیم، تقسیم‌بندی دیگری از یوگا بر اساس هدف از تمرکز است که شامل:
- تفکر و تعمق کامل ذهن بر روی موضوعی خاص
- فکرنکردن و تخلیه ذهنی
حالت اول که تمرکز است پیش‌تر توضیح داده شد؛ اما حالت دوم که به آن بی ذهنی نیز گفته می‌شود باعث خالی‌شدن ذهن از هر نوع فکری مباشد که همین تخلیه افکار باعث جایگزینی و الهامات خلاقیت‌هایی خواهد شد که باعث تعالی انسان و بهبود کیفیت زندگی خواهد شد.
توصیه نویسنده برای تمام کسانی که به یوگا و مدیتیشن(مراقبه) علاقه‌مند هستند این است که ساده‌ترین مسیر را برای ورود به دنیای خلوص ذهنی برگزینند، شما می‌توانید با یوگا در خانه و با نشستن بر زیرانداز یوگا یا همان مت یوگا، روشن‌کردن عود یا حتی شمعی معطر، شرایط اطراف را برای تمرکز بر کالبد، تنفس و یا حتی نقطه‌ای خاص مهیا کنید، فروشگاه پرانا این افتخار را دارد که تمامی ابزارهای تعالی و پاک‌سازی جسم و جان را در اختیار شما بگذارد تا خدمتی هر چند اندک در بالابردن آگاهی ساکنان این کره خاکی داشته باشد.
دیدگاه خود را بنویسید